کاوش موضوع سم
صفحه اصلی
سم
«سَم» ماده‌ای است که می‌تواند به جانداران آسیب برساند یا باعث مرگ شود. سم‌ها ممکن است طبیعی باشند، مثل زهر بعضی گیاهان و جانوران، یا ساختهٔ انسان برای کارهای صنعتی و کشاورزی.
مسمومیت می‌تواند سریع و ناگهانی باشد، مثل خوردن یا استنشاق سیانید، یا به‌تدریج و در اثر تماس طولانی‌مدت با موادی مانند سرب و جیوه ایجاد شود. نشانه‌های آن هم معمولاً شامل تهوع، اسهال، سرگیجه، تب یا مشکلات پوستی است.
در طول تاریخ از سم برای خودکشی، قتل و حتی سلاح شیمیایی استفاده شده است. با این حال، بسیاری از ترکیب‌های سمی در پزشکی، صنعت و کشاورزی کاربرد سودمند دارند و همین موضوع مطالعهٔ آن‌ها را ضروری کرده است.
در علم، «سَم» یکی از مواد شیمیایی است که برای یک سازوارهٔ زنده زیان‌آور یا مرگبار است. واژهٔ «سم» در طیف گسترده‌ای از شاخه‌های علمی و صنایع به‌کار می‌رود و اغلب به‌طور ویژه تعریف می‌شود. این واژه همچنین ممکن است به‌شکل عامیانه یا مجازی، در معنایی گسترده‌تر به کار رود.
در پزشکی و به‌ویژه در دامپزشکی، تعریف‌های گوناگونی برای «سم»، مادهٔ سمی و زهر ارائه شده است.
نشانه‌ها و اثرات مسمومیت در انسان می‌توانند شبیه بیماری‌های دیگر باشند و بسته به نوع سم و بخشی از بدن که آسیب می‌بیند متفاوت‌اند. نشانه‌های رایج شامل تغییر در سطح هوشیاری، دمای غیرعادی بدن، ضربان نامنظم قلب و تغییر در تنفس است. شدت و شکل بروز نشانه‌ها معمولاً به ماهیت و مقدار دوز سم بستگی دارد.
عوارض ناشی از مسمومیت می‌تواند بسته به نوع سم و ترکیبات آن متفاوت باشد، اما به‌طور کلی نشانه‌هایی مانند استفراغ، اسهال، سرگیجه، تب غیرمعمول، و بروز دمل، جوش یا ضایعات غیرمعمول بر روی پوست و مخاط‌های گوناگون بدن دیده می‌شود. در صورت مشاهدهٔ هر یک از این علائم در فرد، بهترین اقدام رساندن او به نزدیک‌ترین و مجهزترین بیمارستان یا مرکز درمانی است.
برخی سم‌ها، به‌ویژه مواد خورنده یا محرک، می‌توانند به‌طور مستقیم به غشاهای مخاطی دهان، گلو، دستگاه گوارش و ریه‌ها آسیب برسانند. این آسیب‌ها ممکن است به درد، سرفه، استفراغ و تنگی نفس منجر شوند.
واژهٔ «مسمومیت» به اثرات زیان‌بار فیزیولوژیکی ناشی از تماس با یک مادهٔ سمی اشاره دارد که معمولاً از راه بلع، تنفس، تزریق یا جذب پوستی وارد بدن می‌شود. این واژه از واژهٔ «سم» گرفته شده و در زمینه‌های پزشکی، زیست‌شیمی و سم‌شناسی برای توصیف واکنش‌های زیان‌آور میان یک ماده و یک سازواره به‌کار می‌رود.
«مسمومیت» گاهی به‌عنوان روشی برای خودآسیب‌زنی به‌کار می‌رود، به‌ویژه در موارد «خودمسموم‌سازی» عمدی در میان افرادی که دچار اندیشه‌های خودکشی هستند. بنا به گزارش مجله تایم، خودمسموم‌سازی یکی از روش‌های اصلی اقدام به خودکشی در میان نوجوانان است و به‌عنوان سومین عامل مرگ ناشی از خودکشی در این گروه سنی شناسایی شده است. پژوهشی که در نشریهٔ Journal of Pediatrics منتشر شد نشان داد که موارد اقدام به خودکشی با سم در افراد زیر ۱۹ سال بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۸ دو برابر شده و از حدود ۴۰ هزار به نزدیک ۸۰ هزار مورد افزایش یافته است.
در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ و قرنطینه‌ها، گزارش‌ها نشان از افزایش ۳۷ درصدی موارد خودمسموم‌سازی عمدی در میان دختران نوجوان داشت. در زیست‌شناسی، سم مادهٔ شیمیایی‌ای است که باعث مرگ، آسیب یا زیان به سازواره‌ها یا اندام‌های آن‌ها می‌شود. در پزشکی، سم‌ها نوعی توکسین‌اند که به‌طور غیرفعال منتقل می‌شوند نه فعال. در صنعت، این واژه ممکن است معنای منفی (چیزی که باید حذف شود تا یک محصول ایمن گردد) یا مثبت (به‌عنوان عاملی برای محدودکردن آفات) داشته باشد. در بوم‌شناسی، سم‌هایی که وارد محیط می‌شوند می‌توانند بعدها در جای دیگری یا در بخش‌های دیگر زنجیره غذایی اثرات ناخواسته ایجاد کنند.... بیشتر در ویکی پدیا
